Przedszkole nr 31 w Lublinie

Nasze maluszki to grupa najmilszych, najsłodszych i najukochańszych pieszczoszków nie tylko dla całego przedszkola, ale przede wszystkich dla dumnych i kochających babć i dziadków, którzy kochają bardzo i ze wzajemnością. Ta wyjątkowa więź jest godna uczczenia, dlatego w naszym przedszkolu w okresie zimowym nie brakuje spotkań w tym zacnym gronie. Nasze maluszki rosną, rozwijają się, uczą i dążą do awansowania do drugiej grupy, ćwiczą, zatem pod czujnym okiem nauczycielek. Z okazji święta, dzieci z grupy I przygotowały występ artystyczny z wierszykami i piosenkami, w których wychwalały wspaniałość własnych babć i dziadków. Niemałym wyzwaniem jest ustanie w wyznaczonym porządku, gdy widzi się babcię lub dziadka, a co dopiero zapamiętanie i wyrecytowanie czy wyśpiewanie wszystkich uczuć zawartych w poezji i piosenkach. Jednak w tymiankowym przedszkolu nie brak talentów i zdolności. Wszystko udało się wspaniale, nie brakło wzruszeń, dumy i łez zachwytu i zdumienia. Następnie dzieci wręczyły gościom laurki i zaprosiły na poczęstunek i wspólnie spędzony czas w przedszkolu. Kolejny egzamin zdany, można by rzec - śpiewająco…

Taniec i muzyka niemal codziennie goszczą w naszym przedszkolu, jednak zabawa karnawałowa to zupełnie, co innego. W dniu 13.02.2018 r. do naszego przedszkola nie przyszły zwyczajne dzieci, ale plejada gwiazd świata bajek i fantazji. Kogo u nas nie było: i wróżki, i spiderman’i, i cała ekipa Star Wars, i mnóstwo bajkowych zwierząt… długo by wyliczać. Przedszkole roziskrzyło się blaskiem koronowanych głów, drogocennych przyodziewków księżniczek i czarów wróżek. Zaraz za tak wyśmienitymi gośćmi zjechała do przedszkola wykwintna orkiestra balowa i rozpoczął się bal karnawałowy. Pląsy, tańce i podrygi odbywały się w najróżniejszych konstelacjach w zależności od upodobań i umiejętności tancerzy. Były klasyczne węże, pociągi i kółeczka, ale i śmielszym wygibasom nie sposób było odmówić parkietu. Nasze kochane Panie sprawdzały się jak zwykle w roli wodzirejów a kto się zmęczył, mógł w międzyczasie zażywać odpoczynku i poczęstunku. Niektórzy najmłodsi uczestnicy pierwszy raz doświadczali tak hucznej zabawy, toteż uszy czasem wspomagali dłońmi, jednak karnawałowe tany trwały do czasu, kiedy orkiestrę należało pożegnać a bal obwołać zakończonym. Radosny okres karnawału nieoczekiwanie i hucznie pożegnał się.

Podstawową wiedzę o tym, jak rozwija się mowa dziecka powinien posiadać każdy rodzic, aby umiejętnie kierować jej rozwojem. Rozwój mowy dziecka nie może odbiegać w znaczący sposób od zasad podanych poniżej. Bardzo ważna jest obserwacja ogólnego rozwoju dziecka.

Rozwój mowy dziecka od narodzin do 7 roku życia dzielimy na cztery okresy:

Okres melodii – 0 – 1 rok życia. Dziecko ma od 0 do12 miesięcy;

Okres wyrazu – 1 – 2 rok życia. Dziecko ma od 12 do 24 miesięcy;

Okres zdania – 2 – 3 rok życia. Dziecko ma od 24 – 36 miesięcy;

Okres swoistej mowy dziecięcej (swoistych form językowych) – 3 – 7 rok życia. Dziecko ma od 36 do 72 miesięcy.

OKRES MELODII - OD URODZENIA DO 1 ROKU ŻYCIA

Początkowo dziecko komunikuje się z otoczeniem za pomocą krzyku, po którym można rozpoznać jego potrzeby.

Pomiędzy 2 – 3 m. ż. (miesiąc życia) niemowlęta zaczynają głużyć (gruchać), czyli wydawać dźwięki, np. “a – buuuuuuuu”, “eeeeeee – uu”. Głużenie jest bezwarunkowe, tzn. że dziecko nie zdaje sobie sprawy z tego, że wydaje odgłosy. Głużenie polega na wydawaniu przez niemowlę dźwięków, które w swoim brzmieniu są podobne do samogłosek i spółgłosek danego języka. Głównym celem gruchania jest ćwiczenie narządów mowy.

Około 5 – 6 m. ż. u dziecka zauważa się tzw. zabawy głosowe, które z czasem przemieniają się w gaworzenie. Jest to świadome naśladowanie dźwięków mowy usłyszanej w wypowiedziach osób otaczających dziecko. Zaczynają pojawiać się wtedy ciągi sylab, które przez rodziców dziecka postrzegane są jako pierwsze słowa. Jest to jednak błędne myślenie.

Dzieci, u których występuje niedosłuch lub głuchota nie gaworzą. Często mówi się, że dzieci milkną i nikt nie wie dlaczego. Warto wtedy skontrolować słuch dziecka.

Około 7 – 8 m. ż. dziecko zaczyna reagować na mowę – odwraca głowę, patrzy uważniej na usta osoby mówiącej, podtrzymuje kontakt wzrokowy, gdy słyszy wypowiedzi opiekunów. Jednak nie reaguje ono na znaczenie wyrazu, ponieważ jeszcze go nie rozumie. Dla dziecka najważniejsza jest melodia słowa / wypowiedzi.

Z końcem 1 r. ż. (roku życia) pojawiają się pierwsze słowa tj. np. “mama”, “tata”, “papa”, “dada”, “hau”, “miau”, “be”.

OKRES WYRAZU: 1 - 2 ROK ŻYCIA

W tym czasie dziecko zaczyna coraz więcej rozumieć. Stara się odpowiadać na pytania i reagować odpowiednio na polecenia. W języku dziecka najbardziej charakterystyczne jest to, że:

zamiast całych wyrazów wymawia tylko jego konkretną część – zazwyczaj jedną-dwie sylaby. Zdarza się, że wyraz może być redukowane do pierwszej lub ostatniej sylaby;

wyrażenia dźwiękonaśladowcze to słowa, np. pies to “hau”, auto to “bmmmm”.

Pamiętajmy, że słowem w tym okresie nie są tylko wyrazy, które funkcjonują w słowniku dorosłych. Dzieci często tworzą własne słowa. Wyrazem w słowniku dziecka będzie zarówno słowo: “mama”, “papa” jak i np. “kiziamizia” – ulubiona pluszowa zabawka, “miał” – kot, “be” – owca, itd. Ważne jest to, że dziecko używa danego wyrazu adekwatnie w odniesieniu do konkretnej rzeczy, osoby, miejsca lub sytuacji.

Rodzice zauważają tzw. echolalie, które polegają ta tym, że dziecko powtarza za opiekunami słowa, które mają prostą budowę. Jest to doskonały sposób, by uczyć się nowych wyrazów i gramatyki języka. Echolalie rozwojowe nie utrzymują się długo i są etapem przejściowym.

W mowie dziecka obserwuje się liczne substytucje głoskowe (zamiany głosek w słowach), np. “sialik” zamiast “szalik”, “jajka” zamiast “lalka”, itp. Normalne są także elizje głoskowe (opuszczanie głosek w wymawianym wyrazie), np. “aja” zamiast “jaja”. Grupy spółgłoskowe są zazwyczaj upraszczane do jednej spółgłoski.– np. grupa spółgłoskowa “krz” w słowie “krzesło” zostanie uproszczona i może powstać w ten sposób wyraz “kesło”.

Okres wyrazu jest bardzo dynamiczny, jeśli chodzi o poszerzanie słownictwa przez dziecko. Na tym etapie rozwoju mowy może nauczyć się ono nawet 5 słów każdego dnia.

Dziecko 2 – letnie powinno łączyć 2 wyrazy w jedno proste zdanie, np. “Mama da” – Mama daj, “Hau pi” – Pies pije.

OKRES ZDANIA: 2 - 3 ROK ŻYCIA

Zdania tworzone przez dziecko bardzo często odbiegają od poprawności składniowej i fleksyjnej. Najczęściej są one twierdzące i składają się z dwóch wyrazów, np. “mama choć”, “daj pić”, “chcę am”, itp.

Mowa dziecka w tym okresie jest często nieporadna. Nadal utrzymują się substytucje głoskowe, które polegają zazwyczaj na zamianie głoski trudniejszej artykulacyjnie, na głoskę łatwiejszą, poprawnie realizowaną przez dziecko. Ponadto, do normy rozwojowej zalicza się palatalizacja (zmiękczanie) oraz w dalszym ciągu redukowanie (skracanie, upraszczanie) grup spółgłoskowych.

Pomimo wielu substytucji i hiperpoprawności w wymowie dziecka, często poprawia ono dorosłych, gdy ci wymawiają wyrazy niepoprawnie. Kiedy dorosły powtórzy wyraz “żaba” jako “zaba” dziecko zareaguje – Nie mówi się “zaba” tylko “zaba”. Jest to spowodowane tym, że dziecko słyszy różnicę między głoskami. Odpowiada za to słuch fonemowy. Dzięki niemu dziecko wie, że mówi się “samochód”, “szafa”, ale jeszcze nie potrafi wypowiedzieć prawidłowo tych słów, dlatego tak często słyszy się z ust dziecka: “śamochót” i “śafa”.

Okres zdania jest czasem dalszego bogacenia się słownictwa dziecka. Jednak same słowa nie są długie. Zazwyczaj składają się z dwóch lub trzech sylab. W tym okresie w słowniku dziecka występuje najwięcej rzeczowników. Są one nazwami przedmiotów z najbliższego otoczenia dziecka. Czasowniki w mowie dziecka pojawiają się w formie bezokoliczników.

Dziecko w tym czasie powinno być rozumiane nie tylko przez swoją najbliższą rodzinę, ale także przez inne osoby.

Zdanie bliżej 3 urodzin dziecka powinny być coraz dłuższe składające się z 3, 4 elementów.

OKRES SWOISTEJ MOWY DZIECIĘCEJ: 3 - 7 ROK ŻYCIA

Jest to najdłuższy okres w rozwoju mowy dziecka. W czasie jego trwania zachodzi wiele zmian jakościowych w wymowie dziecka. Pod koniec tego okresu dziecko powinno poprawnie artykułować wszystkie głoski języka polskiego.

Dziecko rozmawia ze swoimi opiekunami, rówieśnikami bardzo swobodnie. W swojej komunikacji posługuje się dłuższymi zdaniami. Często obserwuje się problemy z długimi wyrazami, czyli takimi które mają więcej niż cztery sylaby. Stąd biorą się “kosmiczne słowa”, np. “lokolotywa” zamiast “lokomotywa”.

Zjawiskiem, które jest typowe dla okresu swoistej mowy dziecięcej są neologizmy językowe. Są to twory językowe, które dziecko tworzy samo. Dziecięce neologizmy nie występują w języku osób dorosłych. Istnieje wiele mechanizmów, poprzez które one powstają. Należą do nich:

metatazy (przestawianie głosek a nawet całych sylab), np. “[…] letefon” zamiast “telefon”,

zjawisko asymilacji (upodobnienie), np. “teleton” zamiast “telefon”,

kontaminacja (tworzenie słów z dwóch lub większej liczby wyrazów na zasadzie ich zlepiania w jedno słowo np. “zatelefonić” = telefon + dzwonić, “buciarnia” = buty + końcówka “arnia” przez, którą tworzy się słowa typu “kwiaciarcia”, “kawiarnia”.

Neologizmy dziecięce są bardzo ciekawym zjawiskiem, ponieważ świadczą o tym, że dziecko nabywa umiejętności gramatycznych języka ojczystego i stara się tę wiedzę, w sposób niekontrolowany, ale za to kreatywny, wykorzystywać. Są one dowodem na to, że dziecko próbuje wykorzystywać język i jego zasady do wyrażania siebie, swoich myśli i zamiarów oraz do nazywania rzeczywistości.

U dzieci 4-5 –letnich widoczna jest wzmożona aktywność ruchowa, a co za tym idzie zainteresowanie światem. Jest to okres stawiania wielu pytań, co może być męczące dla nas – rodziców. Należy jednak cierpliwie znieść ten etap w życiu dziecka i dzielnie stawić czoło jego pytaniom (nie uciszać i nie ganić za ich nadmiar!).

Wypowiedzi dziecka 5-letniego powinny być w pełni zrozumiałe nie tylko dla rodzica, lecz także dla każdej osoby z zewnątrz. Głoski, które pojawiły się w 4 r. ż. utrwalają się w wymowie spontanicznej.

W oparciu o artykuł pochodzący z bloga logopasja.pl

Logopeda Maria Brzezińska

Literatura:

Demel G., 1982, Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, Warszawa, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne

Kaczmarek L., 1977, Nasze dziecko uczy się mowy, Lublin, Wydawnictwo Lubelskie

Łobacz P., 2005, Prawidłowy rozwój mowy dziecka, [w:] Podstawy neurologopedii. Podręcznik akademicki, pod red. T. Gałkowskiego, E. Szeląg i G. Jastrzębowskiej, Opole, Uniwersytet Opolski

Minczakiewicz E., 1996, Mowa ~ Rozwój ~ Zaburzenie ~ Terapia, Kraków, Wydawnictwo Naukowe WSiP

Styczek I., 1981, Logopedia, Warszawa, Polskie Wydawnictwo Naukowe

Dzieci w grupie drugiej są bardzo rezolutne i utalentowane, jak wszystkie przedszkolaki w tymiankowym przedszkolu. W dniu 25.01.2018 r. dzieci już od rana oczekiwały na babcie i dziadków gdyż przygotowały się do uroczystego podjęcia miłych gości. Najpierw zgromadzeni licznie najbliżsi naszych maluchów obejrzeli część artystyczną, którą stanowiła inscenizacja pt.: „Zima”, wraz z wierszami i piosenkami dla babci i dziadka. Następnie dzieci wręczyły babciom i dziadkom własnoręcznie wykonane prezenty. W kolejnej części spotkania każdy przedszkolak z drugiej grupy poczuł się gospodarzem, dzieci pięknie nakryły do stołu i zadbały o słodki poczęstunek dla gości.